Włochy razy tysiąc

Czytam Współczesne Włochy 1871–2006 Martina Clarka (Książka i Wiedza, Warszawa 2009, przełożył Tomasz Wituch, zredagował Jerzy Lewiński). Autor książki jest Szkotem, napisał ją po angielsku.


Zaintrygowały mnie dwa zdania na stronie 202:

Dochód narodowy wzrósł z ponad 61 bln lirów w roku 1895 do ponad 92 bln lirów w latach 1911–1915 w cenach stałych z roku 1938. W przeliczeniu na głowę ludności dochód wzrósł z 1,888 lira w latach 1891–1895 do 2,478 lira w latach 1911–1915.

Podzieliłem 92 000 000 000 000 lirów przez 2,478 lira na głowę, żeby się dowiedzieć, ile ludności liczyły wówczas Włochy. Wyszło mi, że 37 126 715 092 817, czyli ponad 37 bilionów, co jest bzdurą.

Nie mam oryginału książki, ale udało mi się do niego zajrzeć w Amazonie. Przytoczone wyżej zdania wyglądały tam (na s. 144) tak:

National income as a whole rose from over 61 billion lire in 1895 to over 92 billion lire in 1911–15, at constant 1938 prices; per head, from 1,888 lire in 1891–95 to 2,478 lire in 1911–15.

Teraz już wiedziałem, że tłumacz i redaktor zapomnieli, że w tekstach anglojęzycznych przecinek nie jest separatorem dziesiętnym, lecz dzieli na grupy cyfry w liczbach ponadtrzycyfrowych, więc w tłumaczeniu zamiast 2,478 lira powinno być 2478 lirów.

Podzieliłem 92 000 000 000 000 lirów przez 2478 lirów na głowę. Wyszło, że w latach 1911–1915 Włochy miały 37 126 715 093 mieszkańców, czyli ponad 37 miliardów, co wciąż było bzdurą.

Znów zerknąłem do oryginału i na stronie XX znalazłem informację, że w książce The word billion indicates 1,000 million, czyli że słowo bilion oznacza 1000 milionów, czyli miliard. Dopiero teraz, po podzieleniu 92 000 000 000 przez 2478, otrzymałem prawdziwą liczbę mieszkańców ówczesnych Włoch: 37 126 715, czyli około 37 milionów.

Jeśli wierzyć wyszukiwarce na stronie poświęconej książce Martina Clarka w Amazonie, słowo billion występuje w niej w 25 miejscach. Nie starczyło mi cierpliwości, żeby odszukać je wszystkie w tłumaczeniu na polski, ale sprawdziłem, że tłumacz i redaktor zostawili bilion – zamiast miliarda – na stronach 202, 310, 414, 417, 423.

Współczesne Włochy, przykład pleniącego się w Polsce wydawniczego niechlujstwa, książka wydana bez korekty (o czym świadczą również inne, niewytknięte tu błędy, a także brak nazwiska korektora w stopce), są podręcznikiem akademickim dotowanym przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.